Bunkernummer
S5
Oud Bunkernummer
AW17
Lokatie
Wetteren
Toegankelijkheid
Niet meer van toepassing, werd gesloopt in 2006.
Aantal kamers

1 kamer en toegangssas

Aantal schietgaten
1
Type geschut
1 x MI
Bijhorende vuurrichting
Zuidoosten
Origineel kadastraal perceel waarop de bunker werd gebouwd:
  • Voor dit bunkertje niet van toepassing omdat hij werd gebouwd op staatseigendom, namelijk terrein dat eigendom was van de Belgische Spoorwegen.
Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker:
  • De Belgische staat
Huidige kadastrale perceelnummers van deze bunker:
  • Is heden gezien het originele domein van het bunkertje nog altijd deel uitmaakt van het talud van de spoorlijn Brussel Oostende, nog altijd staatseigendom in die zin dat het nog altijd eigendom is van de Belgische spoorwegen..
  • Mochten de bunkertjes er nu nog staan, zouden beide poten van de meest zuidoostelijke voetgangersbrug beiden op het dak van de bunkers S5 en S6 gestaan hebben.

Vrij actueel kadasterplan anno 2013. Zoals u ziet is er van de bunkertjes ook hier al geen sprake meer. Ze hebben er allicht zelfs nooit officieel op gestaan.

De ganse spoorbedding heeft omwille van reeds origineel staatseigendom geen apart kadasternummer.

Routebeschrijving om deze bunker te vinden:
  • Ga vanaf de Oosterzelesteenweg de veldwegel in die loopt langs AV13.
  • Enkele tientallen meters verder heeft u een smal wegeltje dat de talud afgaat om beneden uit te komen bij de sporen.
  • Ga in de richting van de spoorwegbrug.
  • Dit bunkertje stond juist achter de brug met het schietgat richting Brussel aan de overkant van de sporen.
Localisatie van de bunker op de bunkerlinie:
  • Het was één van de drie gebouwde bunkers voor de directe verdediging van Gent. Hij lag op de linker kant van de spoorwegbrug, komende via de spoorlijn uit de richting Brussel.
  • Hij was parallel opgesteld met S6 (25 m) aan de andere kant van de brug.
  • Boven de brug stonden nog op het terrein van Mariagaard A40 (65 m) en aan de overkant van de spoorlijn AV13 (190 m).
Structuur van het bunkertje:
  • Eén mitrailleurkamer en een sas.
Welke type wapens waren in de bunker opstelbaar + wat waren de schietsectoren:
  • Het bunkertje was origineel enkel uitgerust voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur. Hij werd na tactische oefeningen in 1938 aangepast zodat ook een Browning FM30 mitrailleur opstelbaar was.
  • De schietsector van deze bunker was de spoorlijn komende uit de richting van Brussel.

Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje:

  • Het geheel was ommuurd met baksteen en had een plat dak.
  • De dakrand was uitgewerkt met een fraaie betonnen omranding.
  • Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
  • Het schietgat was gecamoufleerd als een vals raam en zat verborgen achter een gegalvaniseerd metalen luik.
  • Net zoals nog enkele bunkers op Kwatrecht en Melle had dit bunkertje een vrij smal schietgat, sterk vergelijkbaar met dit van de bunker D22 in de spoorwegviaduct te Kwatrecht.
  • Er was nog een vals raam op de rechter zijkant maar daar vindt men in het bestek geen verdere details over.
  • Doordat het bunkertje zeer dicht tegen de sporen stond, diende plaatselijk de aanwezige gracht gekanaliseerd te worden via betonnen buizen in de fundering van de bunker.
  • Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
  • De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
  • In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
    • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
  • Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
  • Het globale uitzicht van het bunkertje was dit van een van twee intersectiegebouwtjes bij de spoorlijn Brussel Oostende ter hoogte van de spoorwegviaduct met de Oosterzelesteenweg. Intersectiegebouwtjes waren kleine spoorweggebouwtjes waarin permanent een spoorwegbediende aanwezig was die moest doorgeven dat de desbetreffende trein doorgekomen was. Daarna kon op de signalisatieborden in de grotere stations bijgehouden worden waar de treinen op de verschillende trajecten zich reeds bevonden. Wat wel niet zo realistisch was, was dat hier aan 1 brug twee van dergelijke structuurtjes zouden hebben gestaan.

Terreinschets zoals terug te vinden bij de bouwplannen. Links onderaan AW17 is de bunker S5. AW18 is bunkertje S6.

Aan de noordwestelijke kant van de bunkertjes de zeer kortbij liggende brugpijlers waar de bunkertjes bijna tegenaan gebouwd werden.

Het valt ook duidelijk op dat de beide grachten langs de spoorlijn beperkt werden wat omgelegd om onderdoor de bunkertjes gekanaliseerd verder te lopen.

De bunkertjes op zich lagen zo een 3,50 meter van de dichtstbijgelegen spoorwegrail verwijderd.

Doorsnede van de de beide bunkertjes voor de spoorwegbrug aan de Oosterzelesteenweg. S5 stond aan de linker kant van de spoorlijn, komende van Brussel.
Grondplannetje van dit afgebroken bunkertje. Wel merkwaardig is dat de toegangsdeur dieper in het sas zat en niet meteen aan de buitenkant. Dit had allicht enkel als bedoeling het geheel een rechthoekig uitzicht te geven. Mogelijks kon het ook extra bescherming bieden als verschansing aan de toegang.
s5
Doorsnede AB bij bovenstaand grondplan. Plaatselijk werd de doorstroming van de grachten naast de spoorlijnen verzekerd door de grachten plaatselijk te overwelven.
Doorsnede CD. De bunkertjes stonden dus nauwelijks 2 meter verwijderd van de brugpijlers.
Actuele toestand van deze bunker:
  • Niet meer van toepassing wegens gesloopt in 2006.
  • Voor het bunkertje werd gesloopt, was zowel de toegang als het schietgat volledig vrij.
Draagt de bunker nog sporen van de meidagen 40:
  • Dit valt natuurlijk nu niet meer vlot te controleren behalve op basis van wat men nog kan zien op ouder fotomateriaal. Allicht moet hij die wel degelijk gehad hebben gezien hij op de spoorlijn op de voorlijn van de gevechten moet gestaan hebben.
  • Bunkertje S6 had deze zeker op zijn voorzijde waar een gedeelte van de camouflagevel zelfs door projectielinslagen was vernield. Bij het bunkertje S5 meen ik zelfs op oude foto's beperkt kogelinslagen te zien op de met kleine baksteentjes gecementeerde achtermuur van dat naar binnen stekend toegangssas.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje:
  • De bunkertjes S5 en S6 zouden net zoals B42, B43 en D19 bijkomend onder de betonnen funderingen gestut moeten geweest zijn op metalen damplanken. Ondankst dat beide bunkertjes S5 en S6 gesloopt zijn, zaten deze damplanken allicht zo diep dat ze zelfs bij de sloop nooit zo diep gegaan zijn om te slopen.
  • Omdat de bunkertjes zo kort tegen de spoorlijn stonden was er opnieuw geen plaats voor de gracht en diende deze aan beide zijdes overbrugd te worden. Dit is gebeurd via een buizensysteem onder de bunkers door (rechtdoor om geen extra obstakels voor het water te vormen dat via de grachten al liep). Om de onder de bunker doorlopende buisstructuur te kunnen reinigen zijn allicht voor de bunkers ooit iets grotere (en diepere) putten voorzien die zelfs nooit op de plannen hebben gestaan. De aanwezigheid van deze buizen onder de bunkers hebben allicht deels mee aan de basis gelegen van het feit dat deze bunkers werden gesloopt 2006.
  • In elk geval bestaat er ook documentatie over dit bunkertje waar er sprake is van een groter waterreservoir of bekken in de directe nabijheid van dit bunkertje om verstoppingen onder de bunker te voorkomen. Dit dient men allicht te koppelen aan de boogvorm die men nog kan zien op oudere foto's onder het schietgat (uitgewerkt in baksteen). Aan de bunker S6 zie je net hetzelfde motief in de baksteen onder het schietgat en is er effectief een soort gemetst gewelf te zien. Bij de bunker S5 was dit opnieuw dichtgemetst tot de grootte van de buis die onder de bunker doorliep.
  • Officieel zijn ze gesloopt voor de aanleg van een totaal nutteloze meest zuidoostelijke fietsersbrug langs de bestaande en totaal gerenoveerde boogbrug die de Oosterzelesteenweg over de spoorlijn leidt. Het belachelijke is dat deze 2e voetgangers- en fietsersbrug daar totaal niets ligt te doen want het fietspad die er overloopt begint eigenlijk maar na die brug. Al het originele fietsverkeer loopt namelijk ter hoogte van de school Mariagaard nog aan de kant van de school omdat het fietspad daar pas opnieuw bij de steenweg komt via de aparte fietsersbrug over de E40. Ook die fietsersbrug was al een planmatige blunder omdat men op de vliegende rotonde voer de E40 origineel het fietspad was vergeten bij het ontwerp. De nutteloze brug is gewoon een goede stok geweest om eindelijk van die twee vervelende bunkertjes onder de brug van af te komen.
  • De twee buizen onder de bunkers door zouden voor de spoorwegen een blok aan het been geweest zijn omdat ze zeer gevoelig waren voor verstoppingen. Daardoor dienden ten geregelden tijde deze buizen vrijgemaakt te worden om de sporen ter plaatse bij slecht weer niet te laten overstromen. Dit is een niet officiële reden waarom ze uiteindelijk allicht zijn verdwenen.
  • Het bijkomend bouwen van de 2 fietsersbruggen kwam daarbij perfect uit om van de bunkertjes van af te geraken, wat dan ook in 2006 een 4 tal jaar voorafgaand aan de aanleg van de 2 voetgangersbruggen zelf, voorafging.
  • Beide bunkertjes werden dan ook in 2006, vlak voor mijn eigen zoektocht naar Bruggenhoofd Gent startte, gesloopt. Dat is ook de reden dat ik de bunkertjes zelf ook maar 1 keer heb in levende lijve gezien en toen jammer genoeg zelf niet gefotografeerd. Het bunkertje S5 was toen volledig vrij maar rommelig aan de binnenzijde. Toen ik met mijn eigen zoektocht enkele maanden later nog eens langs kwam om alles eens in detail te fotograferen, waren ze beiden al op de funderingen na gesloopt. Alle fotootjes die ik dan ook van deze bunkertjes bezit zijn dan ook externe foto's die ik er her en der van heb kunnen vinden.
Kostprijsschatting van het toenmalige bunkertje:
  • Het bunkertje S5 zijn aandeel in het bouwproject A bedroeg origineel 42.979,93 Bef. Met inbegrip van wat gemeenschappelijke kosten zoals onder andere de niet individueel verdeelde beplantingen moet deze prijs allicht opgetrokken worden tot 43.008,68 Bef. Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 43.158,68 Bef hebben gelegen.
  • Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.
Algemene foto's uit de oude doos (voor 2006 - chronologisch)
Fraaie foto van het bunkertje anno 1995, dat nauwelijks te onderscheiden was van de klassieke spoorweggebouwtjes. Het bunkertje was toen het verdween, van buitencamouflage nog zo goed als volledig intakt. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Dit was het enige van de twee bunkertjes dat vrij was. Dit bunkertje was tot zijn sloop vrij toegankelijk en rommelig aan zijn binnenkant. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Volgende foto's zijn allen van de bunkertjes S5 en S6 onderaan de spoorwegviaduct. Ze dateren allicht van anno 2000. Deze toont beiden vanaf de Oosterzelestraat. Achteraan met het deurgat richting spoorlijn, bunkertje S5. Hier vooraan bunkertje S6. (Foto K. Vlaeminck)
Een betere blik op bunkertje S5. (Foto K. Vlaeminck)
Je kon toendertijd beide bunkertjes bereiken door via de veldwegel die vanaf de brug in de richting van bunker D19 te trekken. Enkele tientallen meters verderop loopt een voetpad tot beneden tegen de spoorlijn. Eenmaal beneden kreeg men beide bunkers als volgt te zien. Bunkertje S5 staat rechts achter de brug op deze foto. (foto: K. Vlaeminck)
Beschrijvende foto's van het bunkertje

Vooraanzicht op dit toch toen nog zeer intacte bunkertje. Enkel zaken vallen wel op. Het bunkertje had net zoals het bunkertje S6 aan de overzijde een zeer smal schietgat. Dit kon ook omdat de schootsector enkel gericht was op de spoorlijnen en hierdoor zeer beperkt was op het horizontaal zichtbare schootsveld.

Zeer raar is onderaan het baksteenwerk dat een boogvorm vertoont. Het is alsof hier ooit een grotere baksteen boog was uitgewerkt alsof de overkapping van de gracht ooit wel ruimer was uitgewerkt dan deze toen nog kon gezien worden. Dit was allicht ook origineel zo want bij bunker S6 zie je dit nog als een grotere boogvorm. Ook is het baksteen metselwerk onder de boog zeker niet uit dezelfde periode als de rest van de baksteen rondom de bunker. (Foto K. Vlaeminck)

De toegang van het bunkertje. Merkwaardig en waarschijnlijk door de aanwezigheid van de zeer nabijgelegen sporen, zat de eigenlijke toegangsdeur meer achteruit in het bunkertje. Mogelijks was het deels met de bedoeling deels dit toegangssas als een soort extra beschutting te kunnen gebruiken naar eventuele belagers van de bunkers komende uit de schietsector van de bunker. het bunkertje had aan deze kant ook fraaie kleine gecementeerde baksteentjes.

Het is niet 100% zeker maar ik denk ook wat kogelinslagen te zien op de zijwand rechts. (Foto: K. Vlaeminck)

Jammer genoeg, een niet zo duidelijke foto van de binnenzijde, kijkend naar het schietgat. Het had zeer leuk geweest hadden we via een dergelijke foto kunnen duidelijkheid krijgen over de eventueel aangebrachte aanpassing van de schietgaten van de bunkers S5 of S6 naar ook een mogelijke opstelling van een Browning FM30 naast de origineel voorziene Maxim mitrailleur. (Foto K. Vlaeminck)
Een vrij identieke maar weinig zeggende foto van de binnenzijde van dit bunkertje met centraal een jonge bunkerexpert. (Foto: K. Vlaeminck)
Een blik naar de binnenzijde van bunkertje S5 doorheen het schietgat. Je ziet duidelijk dat er wel wat rommel en vooral veel steenpuin aan de binnenzijde lag. Ook deze foto biedt voor vorige discussie niet het antwoord. Wel is duidelijk dat het chardome wel degelijk was verdwenen. (Foto: K. Vlaeminck)
Deze fraaie foto, vermoedelijk van rond 2004 is afkomstig van Infrabel. Je ziet er duidelijk beide bunkertjes op voor de brug van Kwatrecht op lijn 50A. Links bunkertje S5, rechts S6. Deze foto is allicht zelfs reeds een onderdeel van het dossier die zou leiden tot de bouw van de voetgangersbruggen en de sloop van de bunkers. (Foto: Collectie Infrabel)
De sloop van het bunkertje in 2006
In 2006 was het lot van beide bunkertjes bezegeld. Dit is één van 3 foto's van net voor de sloping werd begonnen in 2006. (Foto: Collectie Infrabel)
Nogmaals het bunkertje in combinatie met de brug. (Foto Collectie Infrabel)
Een blik op de achterzijde van de bunker doorheen de hoogste boog van de brug. (Foto Collectie Infrabel)
Beide bunkertjes werden gelijktijdig gesloopt. (Foto Collectie Infrabel)

Jammer hoe beide bunkertjes gelijktijdig opnieuw dienden te verdwijnen voor opnieuw een weinig zinnige reden. Het waren qua uitwendige kenmerken namelijk nog altijd 2 vrij intacte bunkertjes.

Beiden zouden echter niet zonder slag of stoot de geest geven. De brug zelf zou nog heel wat nieuwe schade oplopen door dit dagen lang zwaar schieten op de betonnen structuurtjes. (Foto Collectie Infrabel)

De bunkers werden in een eerste instantie gesloopt tot boven de fundering. Achterwand en fundering zouden nog enkele jaren blijven zitten. (Foto Collectie Infrabel)
De sloop werd opnieuw een helse klus omdat men op de duur vast kwam te zitten bij het slopen op de massa's vrij komend wapeningsijzer. (Foto Collectie Infrabel)
Dit kluwen van ijzer diende bij tussenpozen manueel met snijbranders verwijderd te worden. (Foto Collectie Infrabel)
Ondertussen zijn we juli 2006. Dit is het moment dat ikzelf ben begonnen met het bij elkaar zoeken van de ganse bunkerlinie bruggenhoofd Gent. Jammer genoeg bleken deze bunkertjes net als de kaas van tussen mijn boterham gehaald. Ik heb ze dus net weten te missen in hun intacte vorm. Ze waren amper enkele maanden voorheen, op hun funderingen na, gesloopt. Zelf heb ik ze ooit 1x maar stom genoeg zonder al foto's te nemen in detail gezien.
Situatie na de sloop
Eind maart 2010 was de situatie in feite nog altijd identiek. De funderingen staken ondertussen al opnieuw sterk overgroeid in het talud.

Het zou duren tot februari 2012 voor de resten van de funderingen ook zouden dienen te worden verwijderd. Dit was nodig omdat beide steunpoten de eerder al als nutteloos gebouwde voetgangers- en fietsersbrug aan deze kant van de brug net op de locatie van de vroegere bunkertjes dienden te komen.

Dit uitschieten van deze funderingsresten zou nog eens verschillende dagen werk opleveren en gans de omgeving daverde op zijn grondvesten. Wat achterbleef was opnieuw een hoop verwrongen ijzer en betonpuin.

Detail van het bijkomend weggehaalde puin en ijzer.

Zoals al eerder gemeld zijn deze bunkertjes allicht zelfs op bijkomende damplanken gezet. Mogelijks is men bij deze bijkomende sloping ook daar nog opgestoten.

Dat de bijkomende slopingen geen goed deden aan de brug mag duidelijk zijn aan deze foto die toont hoe zwaar verweerd het baksteen was. De baksteen viel er massaal af en de brug stond overal gebarsten en gescheurd. Deze situatie was na de slopingswerken van deze beide bunkertjes die amper enkele meters van de brug stonden, sterk verslechterd.
Uitwerken van de funderingsputten van de palen van de nieuw op te richten brug. We zijn ondertussen half maart 2012.
Het optrekken van de peilers een week later.
Eind juni 2012 was de situatie de volgende. Ook was men ondertussen begonnen met het behandelen van de ganse oude boogbrug met spuitbeton.
Dit is de nieuwe en nog altijd huidige situatie zoals gefotografeerd in mei 2013. Opnieuw 2 fraaie bunkertjes minder. Beide voor goed uit het straatbeeld verdwenen om plaats te maken voor één van twee, en in dit geval een totaal nutteloze tweede, voetgangers- en fietsersbrug.
 
Vorige (C18)
Volgende (S6)
Volgende (S6)